Bob St.Cyr

Fotografia Otworkowa

Fotografia Otworkowa... Co właściwie przychodzi na myśl, gdy słyszysz to określenie? Stara, wręcz antyczna fotografia? Czy też "co to właściwie jest?"
Kamera otworkowa nie przypomina współczesnego aparatu i sam jej wygląd tak niespotykany może wywołać ciekawskie spojrzenia, komentarze i/albo dyskusje. Mam nadzieję, że ten krótki artykuł przybliży Państwu kilka podstawowych zagadnień z zakresu fotografii otworkowej.

            Kamera otworkowa opiera się na zasadzie camera obscura. Przez mały otwór znajdujący się na jednej ze ścian zaciemnionego i zamkniętego pudełka wpada światło i maluje odwrócony obraz na przeciwległej ścianie.
Umieszczając na niej film albo papier fotograficzny, możemy otrzymać zdjęcie, jak w tradycyjnym aparacie fotograficznym. Moje pierwsze zdjęcie otworkowe wykonałem w 1996 kamerą Styrofoam z "obiektywem" Mamiya. Potem właściwie nigdy nie brałem pod uwagę powrotu do fotografii otworkowej. Jednak w maju 2007 roku pomyślałem, może dać pinholowi drugą szansę?
I rzeczywiście, tym razem między nami "zaiskrzyło". Od tego momentu całą moją uwagę zaprząta fotografia otworkowa. Początek jest tak naprawdę bardzo prosty - kamerę możesz zbudować właściwie z każdego rodzaju pudełka, które nadaje się do całkowitego zaciemnienia. Nie jestem fanem samego konstruowania aparatu - co bywa naprawdę sztuką samą w sobie - korzystam raczej z dostępnych na rynku aparatów: Zero Image i Pinhole Blender.
Prostota zbudowania aparatu to jedna strona medalu, natomiast na rynku dostępne są bardzo różnorodne aparaty otworkowe - od małych, na film 35mm, do formatu 8x10 cali. Co więcej, zupełnie inaczej niż w tradycyjnych aparatach obiektywowych zdjęcia otworkowe są bardzo różnorodne - od ostrych i czytelnych do takich, które są rozmyte, a obiekty na nich trudne do rozpoznania. Jednak głębia obrazu i sposób, w jaki światło może być na nich "rozciągane", może dawać efekty artystyczne. Choć kamery otworkowe wyglądają staromodnie, a nawet prymitywnie, zawsze dają możliwość zabawy światłem i wyrażenia artystycznej ekspresji.
Jest takie jedno miejsce, które chciałbym odwiedzić jesienią: Saanich Fair - targi rolnicze i festyn. Byłem tam już raz z całym moim sprzętem otworkowym i to było bardzo interesujące doświadczenie: zobaczyć zaciekawione spojrzenia, usłyszeć komentarze przechodniów. Kiedy ludzie widzą statyw, a na nim czworokątne pudełko z przesłoną, bez wizjera i obiektywu oraz innych elementów normalnych aparatów fotograficznych, zatrzymują się i pytają o ten sprzęt. Dziwią się, że nie jest to żaden staromodny aparat, lecz nowy, kupiony latem 2007! Fascynuje mnie rozmawianie z ludźmi o fotografii otworkowej.
Doceniam fotografię otworkową za możliwość wspaniałej ekspresji również w czasach, gdy tak ważny jest dzień dzisiejszy, który mija szybciej niż świadomość jutra. Używam także prostej kamery cyfrowej, ale naprawdę uwielbiam prostolinijność i prowokujący charakter fotografii otworkowej.
Z różnorodnością kształtów aparatów otworkowych idzie w parze ich lekkość (w porównaniu z typowymi aparatami obiektywowymi ilość komponentów składających się nań jest minimalna). Inną istotną cechą charakterystyczną tej fotografii jest mała przysłona, co wymaga używania statywu (albo nieruchomej podstawy), oraz cierpliwości - niektóre zdjęcia wymagają ekspozycji od kilkunastu sekund do nawet kilku dni. Tak więc praca z kamerą otworkową zajmuje nieco więcej czasu, jest to po prostu przyjemność z uprawiania fotografii, a nie pośpiesznego naciskania spustu migawki w aparacie cyfrowym. Używając pinholi... zapomnij o bateriach, ewentualnie możesz użyć ich do światłomierza.
Dziś jest wielu artystów, którzy uprawiają fotografię otworkową używając filmów - zwykłych, do podczerwieni lub filmów typu Polaroid, a nawet aparatów cyfrowych wyposażonych w "otworkowe obiektywy". Cieszę się, że dałem kamerze otworkowej jeszcze jedną szansę, ponieważ otworzył się dla mnie cudowny świat nowych możliwości fotograficznych.
Różnego rodzaju kamery, od tych zbudowanych domowym sposobem, o różnorodnych kształtach i rozmiarach, po te niesłychanie precyzyjne aparaty komercyjne, mają znaczenie zarówno historyczne jak i odkrywczo-techniczne.
Fotografia otworkowa oferuje możliwość uwolnienia się od baterii, procesorów, matryc i gigabajtow. Może właśnie w tej opartej na prostocie technice i wy znajdziecie nieznaną wcześniej drogę do poszerzenia horyzontów dotychczas uprawianej przez was sztuki fotograficznej

Ilustracja: Ken & Bob St.Cyr

Artykuł: Bob St.Cyr